Adaptacja w socjologii oznacza przystosowanie się jednostki społecznej, do​ nowych warunków społecznych i kulturowych, a tym samym do nowego środowiska​ społecznego. Dla dziecka 3, 4-letniego, jak również rozpoczynającego edukację​ przedszkolną w nieco późniejszym wieku, zupełnie nowym środowiskiem jest przedszkole i​ to właśnie przedszkole staje się w rozwoju dziecka niezbędną instytucją w procesie​ prawidłowego przygotowania do wypełniania zadań i funkcjonowania w przyszłym, dorosłym​ życiu.

Dzień, w którym dziecko trafia po raz pierwszy do przedszkola, oddziału​ przedszkolnego – stanowi jedną z najważniejszych chwil w jego dotychczasowym życiu,​ dlatego tez należy zadbać, aby ze strony dorosłych nie wzbudzać lęku czy niepokoju.​ Niedopuszczalne jest straszenie (przedszkolem, szkołą), bowiem dziecko nabiera wtedy​ większych obaw, co może spowodować negatywne skutki. Dziecko musi nabrać zaufania do​ nowych warunków i otoczenia oraz osób, z którymi w przyszłości będzie spędzać swój czas.

Z życzliwością, więc należy przyjąć i wprowadzić go w nowe dla niego środowisko​ przedszkolne, możliwie jak najmniej obciążając stresogennymi czynnikami psychikę dziecka.

Każda zmiana dla człowieka jest trudna, a tym bardziej dla dziecka wstępującego po​ raz pierwszy do przedszkola, często bardzo bolesna. Oznacza, bowiem przede wszystkim​ utratę na kilka godzin osób kochanych i bliskich. Naturalne w takich sytuacjach są przejawy płaczu, krzyku, zamykania się w sobie, odmowa wykonywania pewnych poleceń – są to​ niektóre reakcje dziecka broniącego się przed utratą poczucia bezpieczeństwa, walki o​ własną tożsamość. Dziecko napotyka szereg przeszkód na drodze: rozłączenie z mamą,​ zupełnie nowe otoczenie, nowe zabawki, nowi ludzie, dużo dzieci – są to niekorzystne​ czynniki oddziałujące na dziecko w pierwszych dniach pobytu w przedszkolu. Te przykre​ stany emocjonalne dziecka osłabiają jego aktywność umysłową i chęci do działania. Mogą​ hamować potrzebę nawiązywania kontaktów, wywoływać nieżyczliwy stosunek do innych​ dzieci. Silne przeżycia i wstrząsy uczuciowe odbijają się szczególnie ujemnie na systemie​ nerwowym dziecka. Szczególna rola przypada w tym momencie nauczycielce opiekującej się​ grupą. To ona stopniowo staje się osobą bliską dziecku, akceptowaną i lubianą. A w miarę​ upływu czasu dziecko zaczyna odczuwać radość ze spotkania z życzliwymi opiekunkami w​ przedszkolu.​

Nauczycielki jako osoby nowe zaspakajają podstawowe potrzeby biologiczne i​ psychiczne dzieci. Poprzez różne formy swojej pracy są one dla dzieci źródłem poczucia​ bezpieczeństwa, stabilizacji, zadowolenia, a także radości. Dzieci zaczynają czuć się dobrze​ w świecie dziecięcych zabaw, uroczystości, samodzielnie lub wspólnie z nauczycielką​ rozwiązywanych problemów, w świecie, gdzie odnosi się osobiste sukcesy, ponieważ jest on​ tworzony na miarę potrzeb konkretnego dziecka i konkretnej grupy dzieci.​ Pierwszym krokiem, zmierzającym do zmniejszenia stresu spowodowanego pójściem​ do przedszkola mogą być odwiedziny w placówce razem z mamą przy okazji dokonywania​ zapisu dziecka, aby 1 września nie było to zupełnie nowe otoczenie. Będzie wtedy z​ pewnością okazja dla dziecka, aby zapoznać się z wyglądem swojej przyszłej sali, zabawek,​ a także o ile to możliwe, poznania swojej przyszłej wychowawczyni. Zachowanie osób tam​ pracujących powinno wzbudzać zaufanie dziecka, powinno być naturalne, ponieważ​ wyczuwa ono z łatwością nieszczere gesty, co może spowodować, odwrotne efekty od​ zamierzonych.

Istotne jest, aby nie zostawiać dziecka od razu w przedszkolu na kilka godzin,​ szczególnie w przypadku, kiedy wcześniej nie przebywało ono poza domem w dużej grupie​ rówieśniczej. Jest to zbyt długi czas, z pewnością będzie tęsknić i następnego dnia nie​ zechce zostać. Należy czas pobytu w przedszkolu stopniowo wydłużać. Kiedy malec po​ rozmowie z wychowawczynią nadal stwarza opory, nie może sobie poradzić z samodzielnym​ pobytem w przedszkolu, rodzic powinien wówczas z nim pozostać i czas ten poświęcić na​ zapoznanie go z nowym środowiskiem w zaakceptowaniu nowej sytuacji. Istnieją niekiedy​ sytuacje, w których dziecko manifestuje swój niepokój, ponieważ wie, że może wymusić na​ rodzicach pożądane przez siebie zachowanie.​ Ważne jest stwarzanie możliwości stopniowego usamodzielniania dziecka, aby w​ przyszłości nie napotykało ono na trudności i czuło się w miarę swobodnie w otoczeniu.

Ta​ rola przypada szczególnie rodzicom, zanim dziecko trafi do przedszkola. Chodzi o to, aby​ pewne czynności dziecko uczyło się wykonywać samodzielnie bez udziału dorosłych, mimo​ że wykonywać je będzie niezdarnie i powoli. Niejednokrotnie dzieci nawet sześcioletnie,​ kiedy po raz pierwszy pojawiają się w oddziale zerowym, nigdy nie miały w ręku kredki,​ plasteliny lub pędzla, nie potrafią nawet wykonać prostych czynności samoobsługowych. To​ rodzice muszą pamiętać, aby dziecko zapoznać z tego typu przyborami, zapoznać z​ wykonaniem pewnych podstawowych czynności, bowiem dziecko, kiedy się znajdzie w​ nowym otoczeniu, styka się z zupełnie nowymi rzeczami, nie chce wówczas podjąć próby​ pokonania trudności, ponieważ się boi, iż nie zdoła pokonać zadania, a „wszyscy będą to​ widzieć”. Samodzielność w zaspokajaniu podstawowych potrzeb ułatwia dziecku adaptację​ do przedszkola. Jeżeli dziecko jest sprawne i samodzielne, to jego zależność od osób​ dorosłych maleje, nie oczekuje pomocy od innych, a to wszystko sprzyja lepszemu​ przystosowaniu. Pewną przeszkodą w przystosowaniu jest również nie rozumienie pojęcia​ czasu przez dzieci 3-letnie, czasem i nieco starsze. Abstrakcją są dla nich określenia „mama​ przyjdzie za 3 godziny, trochę później”. Dlatego ważne jest, aby wprowadzić przyjemną​ atmosferę, bowiem przeżycia przyjemne pobudzają aktywność psychiczną, ruchową dziecka,​ dzięki której szybciej zapomni o rodzicach i domu.

Ogromną rolę pełni postawa wychowawcy wobec dziecka. My wychowawcy jesteśmy​ po to, aby wspierać, poświęcić mu tyle czasu ile potrzebuje i kiedy najbardziej nas​ potrzebuje. Do takich chwil należą przede wszystkim pierwsze dni pobytu w przedszkolu, od​ których zależna jest dalsza pomyślna współpraca z dzieckiem oraz moment rozstania się z​ rodzicem. Ten moment jest o tyle ważny, iż dziecko musi zapomnieć o rozstaniu, musi być w​ tym czasie czymś ciekawym zajęte.

Z racji różnych zachowań rodziców, pełnych obaw, o swoje dzieci, uważam, że​ bardzo ważne są następujące rady dla rodziców. Oto kilka z nich:​ 1. Przygotowując dziecko do przedszkola należy w domu dużo o tym rozmawiać. Należy​ opowiadać, że może bawić się z kolegami, rysować, lepić, budować. Nie należy​ dzieci straszyć przedszkolem, np., jeżeli będziesz niegrzeczny pani postawi cię do​ kąta lub w przedszkolu musisz wszystko zjadać.
2. Dziecko wcześniej powinno widzieć przedszkole, wskazany jest pobyt z rodzicami w​ sali, ogrodzie przedszkolnym.
3. Dziecko powinno z rodzicami dokonać zakupów do przedszkola.
4. Jeżeli do tej pory dziecko nie rozstawało się z rodzicami powinna być zostawione u​ dziadków lub znajomych na kilka godzin, gdyż w przeciwnym razie przedszkole​ będzie mu się kojarzyło z pierwszym rozstaniem.

Moje wieloletnie doświadczenie w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym pozwala​ wyciągnąć pewne wnioski, których przestrzegać powinien każdy wychowawca pracujący z​ przedszkolakami szczególnie, jeśli chodzi o okres adaptacyjny w przedszkolu:

• nigdy nie „wyrywać” dziecka z objęć rodziców,
• umożliwiać rodzicom pobyt w sali przedszkolnej,
• umożliwiać wcześniejsze zabieranie dziecka do domu,
• uwzględniać indywidualne potrzeby dzieci posiadania ulubionych swoich zabawek,poduszeczek, przebywania ze starszym rodzeństwem,
• uwzględniać indywidualne nawyki żywieniowe dzieci,
• udostępnić dziecku telefon, kiedy dzwoni mama, czy ktoś bliski,
• indywidualna nauka korzystania z łazienki,

Z pewnością efektem takiego postępowania będzie szybsze i łagodniejsze​ zaaklimatyzowanie się dzieci w przedszkolu oraz wzbudzenie zaufania do pracowników​ przedszkola.

Dobrze zorganizowany pierwszy okres pobytu dziecka w przedszkolu mógłby​ znacznie zmniejszyć, a nawet przyczynić się do uniknięcia przez niektóre dzieci płaczu i​ związanego z tym stresu. Gdy organizacja dnia w przedszkolu przebiega bardzo sprawnie, to​ dzieci mają mało czasu na smutek, są zajęte, ich czas jest wypełniony i wtedy nawet po​ całym dniu spędzonym z dala od rodziców, przeważnie z uśmiechem ich witają.​ Prawidłowa organizacja dnia w przedszkolu oraz postawa wychowawcy wobec dziecka​ odgrywają ważną rolę w procesie adaptacji dziecka. Nauczyciel – wychowawca zawsze​ wspiera każde dziecko i poświęca mu czas w sytuacjach, kiedy najbardziej tego potrzebuje,​ ale w procesie adaptacji czyni to jeszcze większym zaangażowaniem.

Przemyślany i dobrze prowadzony proces adaptacyjny, w który włączeni są wszyscy,​ dla których najważniejsze jest dziecko i jego dobro w każdym tego słowa znaczeniu,​ gwarantuje powodzenie w realizacji tego procesu oraz odniesienie sukcesu pedagogicznego.

Przedszkole daje dziecku możliwość wspólnej nauki z rówieśnikami. Każde z dzieci​ niesie ze sobą inny bagaż słownictwa, gier, zabaw oraz inny sposób zachowania, czy​ charakter. Jeżeli proces nauki przez zabawę odbywa się pod okiem nauczycieli to mamy​ gwarancję pełnego rozwoju dziecka na wielu płaszczyznach jego osobowości.